Voorkom ellende in het nieuwe pensioencontract door risicofactorallocatie

Lees hier deel 1: Pakt het nieuwe pensioencontract slecht uit voor jonge deelnemers?

Lees hier deel 2: In het nieuwe pensioencontract is voor jongeren het glas halfvol

Het nieuwe pensioencontract dwingt pensioenfondsen anders te beleggen, schrijven Marcel Kruse en Geert Jan Kremer. Beleggen op basis van risicofactorallocatie maakt de kans op teleurstellingen kleiner en is beter uitlegbaar aan pensioendeelnemers. Een win-win.

“Expliciet beleggen op basis van risicofactorallocatie is niet wijdverbreid, maar is met het nieuwe contract wel heel verstandig om te doen”

In het nieuwe pensioencontract is het glas voor jongeren halfvol, zoals we in een eerdere column hebben betoogd. In het nieuwe pensioenstelsel staan jonge pensioendeelnemers immers medegarant voor het beschermingsrendement van ouderen. Dat kan het resultaat negatief beïnvloeden als het gegarandeerde beschermingsrendement niet wordt gehaald. Echter bij een deugdelijk beleggingsbeleid zijn jongeren juist spekkoper.

Doel is dat met de matchingportefeuille in elk geval het vastgestelde beschermingsrendement wordt gehaald. Dat is immers het rendement dat gegarandeerd wordt uitgekeerd. Het beschermingsrendement wordt bepaald door de rentetermijnstructuur (RTS) gepubliceerd door de Nederlandse Bank (en de verandering in/beweging van die RTS). Wordt dit beschermingsrendement niet gehaald, dan moet het wel worden toegekend en dat gaat ten koste van de opbrengst van de returnportefeuille. Daarnaast moet het streven zijn om het risico van de beleggingsportefeuille in overeenstemming te brengen met de risicohouding van de pensioendeelnemers en het daarop gebaseerde risicobudget van het pensioenfonds. Verwachting en realiteit moeten kloppen. Is dat niet het geval, dan hebben pensioenfondsbestuurders het nodige uit te leggen.

Transparantie is key

Hoe ziet de ideale inrichting van een beleggingsportefeuille er in het nieuwe pensioencontract uit, waarbij jong en oud er beiden goed uitspringen? Pensioenfondsen bepalen per leeftijdscohort de gewenste gevoeligheid naar een aantal risicofactoren. Denk hierbij aan renterisico, creditspreadrisico, aandelenrisico etc. De totale gevoeligheid naar deze risicofactoren in de beleggingsportefeuille is gelijk aan het risicobudget.

Expliciet beleggen op basis van risicofactorallocatie is niet wijdverbreid, maar is met het nieuwe contract wel heel verstandig om te doen. Pensioenfondsbestuurders kunnen door het alloceren naar risicofactoren het behaalde beleggingsresultaat op transparante wijze toewijzen aan de verschillende leeftijdscohorten. In het nieuwe pensioencontract is transparantie key.

Twee portefeuilles worden één

In de huidige praktijk zijn de returnportefeuille en de matchingportefeuille van elkaar losgekoppeld en worden ze gescheiden van elkaar geconstrueerd. Beter lijkt ons de combinatie van een ingevulde returnportefeuille op basis van risico-allocatie met daar overheen een rentedekkingsstrategie om het beschermingsrendement zeker te stellen. Dat maakt het beheersen van de risico’s eenvoudiger. Want we praten de hele tijd wel over twee portefeuilles, maar effectief is er natuurlijk maar eentje.

Op basis van het risicobudget en van de riscofactoren kan de gehele beleggingsportefeuille worden ingericht. De mate van risico en de gevoeligheid naar de verschillende risicofactoren is hierdoor inzichtelijk. Dat maakt de kans op verrassingen kleiner. Voordeel van deze meer gestructureerde aanpak is ook de transparantie ervan. Het is beter uitlegbaar dan werken met twee verschillende portefeuilles. Vooraf kan worden uitgelegd welke risico’s worden genomen. Achteraf kan duidelijk worden verteld welke resultaten het heeft gebracht.

Moeilijk is zo een gestructureerde aanpak niet. Het dwingt om vooraf gedegen risico-afwegingen te maken. Dat brengt niet alleen een passend of beoogd rendement dichtbij, maar heeft het voordeel dat resultaten beter uitlegbaar zijn. Pensioendeelnemers krijgen het rendement dat in overeenstemming is met de risico’s die zij lopen en weten ook nog eens waarom. Dat is uiteindelijk toch waar bestuurders het voor doen.